به گزارش فرهنگ امروز به نقل از ایسنا؛ جورج جرداق - نویسنده و ادیب مسیحی لبنانی - پیش از درگذشت، گفت‌وگویی اختصاصی با خبرنگار ایسنا در لبنان انجام داد که در آن بار دیگر درباره تالیفات و ارادتش به امام علی (ع) سخن گفت.این گفت‌وگو درواقع آخرین مصاحبه جورج جرداق پیش از درگذشتش بوده است. این نویسنده در این مصاحبه به ذکر ناگفته‌هایی از نگاه خود به حضرت امام علی (ع) می‌پردازد.

جورج سمعان جرداق نویسنده و شاعر مسیحی متولد سال 1926 در جنوب لبنان، 14 آبان‌ماه از دنیا رفت؛ نام او از 60 سال پیش با نگارش «امام علی صدای عدالت انسانی» با اسم امام علی (ع) گره خورد و در دنیای مسلمانان پرآوازه شد.

در لبنان، جورج جرداق درباره امام علی (ع) گفت: وقتی درباره امام علی (ع) می‌خوانم احساس می‌کنم این مرد بزرگوار خیلی باارزش‌تر و بزرگ‌تر از آن چیزی است که درباره‌اش نوشته می‌شود. اگر دقت کنید وقتی می‌خواهند درباره امام علی (ع) بنویسند بیش‌تر از حق او در ولایت و حکومت و یا درباره جنگ‌های ایشان با معاویه و یا جنگ جمل می‌نویسند، ولی حضرت علی (ع) خیلی بزرگ‌تر از این حرف‌هاست. وقتی درباره حضرت علی (ع) می‌خوانم و می‌نویسم طمینان قلبی پیدا می‌کنم که مسیر درستی را انتخاب کرده‌ام. «نهج‌البلاغه» اسمش نمایان است، زبان و بلاغت حضرت علی (ع) بر هیچ‌کس پنهان نیست و فکر حضرت علی (ع) در این کتاب به خوبی بیان شده است، حضرت علی (ع) هر چیزی که داشت به زبان ساده در این کتاب ذکر کرد. وقتی از ایشان درباره رفتار درست در دنیا پرسیدند، فرمودند: با روش حضرت مسیح (ع) با مردم برخورد کنید. بسیاری از مردم به دلیل ناآگاهی به این جمله امام، این سخن را منتشر نمی‌کنند، در حالی‌که سخن بسیار مهمی است. حضرت علی (ع) از آن‌رو که عدالت و گذشت و محبت بسیار داشت پیغمبر (ص) گرامی اسلام ایشان را به حضرت مسیح (ع) تشبیه کرد و گفت: ای علی تو شبیه حضرت مسیح هستی. پیغمبر اسلام (ص) این‌گونه فرمودند چون حضرت علی (ع) واقعا شبیه حضرت مسیح (ع) است.

او در خصوص نقش جمله "لا فتی الا علی لاسیف الا ذوالفقار" بر سردر خانه پدری‌اش گفت: پدرم روی در ورودی خانه ما نوشت "لا فتی الا علی لاسیف الا ذوالفقار" (هیچ جوانمردی جز علی و هیج شمشیری جز ذوالفقار نیست)، بعضی‌ها وقتی این جمله را روی دیوار ما می‌خواندند فکر می‌کردند که شیعه هستیم ولی این‌طوری نیست و آن‌ها به عمق این جمله و شخصیت امام پی نبرده بودند، امام علی (ع) تنها از آن شیعیان نیست، امام علی (ع) متعلق به همه بشریت، بزرگان و اندیشمندان جهان است، چون امام علی (ع) متعلق به بشریت است.

جرداق درباره دوران کودکی‌اش و آشنایی با نهج‌البلاغه گفت: وقتی بچه بودم برادر بزرگ‌ترم فؤاد جرداق که شاعر و مهندس و کارشناس ادبیات بود، درباره امام علی (ع) شعر می‌گفت و هر موقع مهمان داشتیم برای آن‌ها این اشعار را می‌خواند. از آن روزها حضرت علی (ع) در ذهن و قلب من جا باز کرده بود. بزرگ‌تر که شدم وقتی بعضی اوقات از برنامه‌های درسی مدرسه خسته می‌شدم و از مدرسه فرار می‌کردم می‌رفتم زیر یک درخت نزدیکی چشمه آبی در "مرج عیون" و کتاب‌های شاعر عرب "المتنبی" و "ناصیف الیازجی" را می‌خواندم. مدیر مدرسه می‌خواست مرا به خاطر ترک مدرسه تنبیه کند اما برادرم فؤاد به او گفت که نباید کاری کنیم که جورج به زور به مدرسه بیاید. سپس برادرم فؤاد کتاب نهج‌البلاغه را به من هدیه داد و گفت این کتاب را در اولویت مطالعه خود قرار بده. با آن‌که آن زمان کوچک بودم و مفاهیم نهج‌البلاغه را به خوبی درک نمی‌کردم اما ناخودآگاه تصویری بزرگ از حضرت علی (ع) در ذهنم باقی ماند که ایشان یک انسان عادی نیست. وقتی بزرگ شدم ادبیات عربی و فلسفه اسلامی را در دانشگاه تدریس می‌کردم، شخصیت امام علی (ع) و کتاب نهج‌البلاغه از جمله واحدهایی بود که در برنامه دانشگاهی در لبنان درج شده بود. من هم از این بابت خیلی خوشحال شدم و دوباره زندگی و افکار امام علی (ع) را خواندم. به این نتیجه رسیدم که فکر امام علی درباره حقوق بشر همان فکر فیلسوفان ودانشمندان امروزه اروپاست؛ با این تفاوت که این دانشمندان به این فکر در این عصر دست پیدا کردند اما امام علی پیش از هزار سال قبل به آن دست پیدا کرده بود.

این نویسنده درباره جنگ‌های موسوم به طایفه‌ای مذهبی در زمان حاضر و نقش اندیشه‌های امام علی (ع) در مبارزه با فتنه‌های مذهبی اظهار کرد: جنگ‌های مذهبی فرانسه و انگلستان برای صدها سال ادامه داشت و با هم جنگ داشتند و هر طرف برای خود داعیه‌ای مذهبی و ملی‌گرایی داشتند، اما من از خودم پرسیدم آیا پاستور فرانسوی نزدیک‌تر به ایدیولوژی ملی‌گرایی واقعی انگلستان بود و یا شاهزادگان و اشراف انگلستان؟ جوابم این بود که در حقیقت این پاستور فرانسوی بود که یکی از ارکان اساسی ایدیولوژی ملی‌گرایی انگلستان بود؛ چراکه وقتی پاستور تصاویر قربانیان هاری را می‌دید و می‌دید که چگونه جان هزاران نفر را می‌گیرد، نمی‌توانست در برابر این تصاویر ساکت بماند. او شب و روز را با هم وصل کرد تا موفق شد داروی مبارزه با هاری را بسازد، از قضا آن زمان بیماری هاری هر سال جان 200 هزار کودک انگلیسی را می‌گرفت. پاستور فرانسوی جان 200هزار کودک انگلیسی به اضافه هزاران نفر دیگر را که در اثر بیماری‌های دیگر جان می‌باختند، نجات داد؛ در حالی که اشراف انگلستان مردم خودشان را به جنگ و کشتار می‌بردند تا کاخ و ملک بسازند.

او افزود: آن‌هایی که در این روزها به اصطلاح با شیعه می‌جنگند، وقتی فکر حضرت علی (ع) را بخوانند به این نتیجه خواهند رسید که حضرت علی (ع) نه تنها دشمن آن‌ها نیست، بلکه یار آن‌ها هم هست. وقتی درباره تمدن غرب می‌خوانیم، خیلی واضح است که همه مبادی و اصولی که پیشرفت جامعه غرب به آن متکی شده است، نزد امام علی (ع) هم پیدا می‌شود. برای من عجیب بود وقتی اصول اقتصاد اجتماعی هم را نزد امام علی (ع) پیدا کردم. چه مرد بزرگواری بود که 1400 سال زودتر از دانشمندان علوم اجتماعی و اقتصادی به این ارزش‌ها دست پیدا کرده بود.

جورج جرداق آن‌گاه درباره عطوفت، گذشت و محبت امام علی (ع) به خبرنگار ایسنا گفت: ای امام علی (ع) تو از آن یک قوم و یا یک مذهب و دین نیستی، بلکه تو از آن بشریت هستی. شیعیان فکر نکنند که امام علی (ع) مال خودشان هست، آن‌ها به شرف شیعه بودن مفتخر هستند، ولی امام علی (ع) مال همه مردم هست. مثلا اروپاییان در قرون وسطی فکر می‌کردند که حضرت علی (ع) یک قدیس مسیحی است و خودم تصویری از حضرت علی (ع) در یک کلیسا در رم دیدم. پس امام علی (ع) یک شخصیت جهانی است و هیچ عجیب نیست آدم درباره چنین شخصیتی تحقیق کند و بنویسد، بخصوص وقتی می‌فهمیم که خیلی از ابعاد این شخصیت هنوز پنهان است. امام علی (ع) نماد انصاف و گذشت بودند و چه بسا اگر بودند و وقتی می‌خواستند ابن ملجم را به جرم کشتن امام مجازات کنند، شاید جلوشان را می‌گرفتند، این همان داستان مسیح (ع) است وقتی داشتند او را آزار می‌دادند و شکنجه می‌کردند، می‌گفت خدایا از گناه آن‌ها بگذر، آن‌ها عاقبت کاری را که دارند انجام می‌دهند، نمی‌دانند. این دو بزرگوار می‌خواستند انصاف وعفو را به ما یاد بدهند. وقتی امام علی (ع) با ارتش معاویه می‌جنگید، یک نفر امام را تعقیب می‌کرد و هرطور شده می‌خواست ایشان را بکشد، امام علی (ع) توانست او را به زمین زند و می‌توانست او را بکشد. ترس در چهره آن مرد دیده می شد ولی امام او را نکشت.

جورج جرداق همچنین درباره تالیفاتش درباره امام علی (ع) گفت: بله امام علی (ع) در همه ابعاد زندگی آدم بزرگی بودند لذا من تصمیم گرفتم در مورد ایشان کتاب بنویسم، در 25سالگی شروع کردم و ظرف سه سال این اثر را در هفت جلد خلق کردم. از تیتر هر کدام از این جلدها می‌توانید به محتوای آن پی ببرید. به عنوان مثال، جلد اول با عنوان علی و حقوق بشر است، همان حقوق بشر که غربی‌ها در قرن بیستم تازه به آن توجه کردند. جلد دوم با عنوان علی و انقلاب فرانسه است، همه اصول و مبادی‌ای که از انقلاب فرانسه به دنیا منتشر شده و غرب در برابر جهانیان با این اصول فخرفروشی می‌کند، نزد امام علی (ع) وجود دارد. جلد سوم با عنوان علی و سقراط است، سقراط که پدر فیلسوفان و گاهی پدر انبیا هم صداش می‌کنند، با این‌که پیغمبر (ص) نبود ولی از لحاظ ارزش‌های انسانی و اخلاقی آدم بزرگی بود. جلد دیگر با عنوان علی و عصر خودش است، در این جلد درباره تفاوت علی با دیگران در آن عصر تحقیق کردم و این که چطور توانست در آن جامعه که با او دشمنی می‌کردند، رشد کند. وقتی از او پرسیدند که با پسرش بیعت کنند، گفت در این‌باره شما را نه امر می‌کنم و نه نهی؛ شما بهتر دنیای خود را می‌شناسید. جلد اخیر را با عنوان علی و ایدیولوژی ملی‌گرایی عربی منتشر کردم، در این جلد پاسخ بعضی مورخان را دادم که می‌گفتند تشیع و پیروی از حضرت علی (ع) به ایدیولوژی ناسیونالیستی عربی لطمه می‌زند، درواقع ایدیولوژی ملی‌گرایی باید مفهوم انسانی داشته باشد؛ وگرنه معنا پیدا نمی‌کند. از این دیدگاه من عقیده دارم هر انسان بزرگی که به بشریت خدمت کرده، یکی از ارکان اساسی همه ایدیولوژی‌های ملی‌گرایی جهان محسوب می‌شود؛ چه ملی‌گرایی عربی باشد و چه ایدیولوژی ملی‌گرایی فرانسه یا انگلیس و یا هر جای دیگر و در این‌باره مثال‌های زیادی ذکر کردم.

گفت‌وگو از: علی منتظری، نماینده ایسنا در لبنان